kutubhona

«سَتَكُونُ أُمَرَاءُ فَتَعْرِفُونَ وَتُنْكِرُونَ فَمَنْ عَرَفَ بَرِئَ وَمَنْ أَنْكَرَ سَلِمَ وَلَكِنْ مَنْ رَضِيَ وَتَابَعَ. قَالُوا أَفَلاَ نُقَاتِلُهُمْ قَالَ: لاَ، مَا صَلُّوا»

«Келажакда амирлар бўлади, сизлар танийсизлар ва инкор қиласизлар. Бас, ким таниса покланади, ким инкор қилса саломат қолади. Лекин ким рози бўлиб, эргашса (пок ва саломат бўлмайди). Шунда: уларга қарши жанг қилмаймизми? - дейишди. Росулуллоҳ: Йўқ, модомики намозни адо этар эканлар, дедилар». Бошқа бир ривоятда бундай дейилган:

«فَمَنْ كَرِهَ فَقَدْ بَرِئَ وَمَنْ أَنْكَرَ فَقَدْ سَلِمَ وَلَكِنْ مَنْ رَضِيَ وَتَابَعَ»

«Ким ёмон кўрса пок бўлади, ким инкор қилса саломат қолади. Лекин ким рози бўлиб, эргашса (пок ва саломат бўлмайди)». Бу ривоят Пайғамбаримиз с.а.внинг: «ким таниса покланади», деган сўзини тафсир қилиб беради. Нававий бу ҳадис шарҳида бундай деди: «Унинг маъноси, валлоҳу аълам, қуйидагича: ким мункарни таниб, унинг мункарлигига шубҳа қилмаса, уни қўли ёки тили билан ўзгартириши унинг учун шу мункар гуноҳидан ва уқубатидан саломат бўлиш тариқати бўлади. Бундан ожизлик қилса қалби билан ёмон кўрсин». Пайғамбаримиз с.а.внинг: «Ким инкор қилса саломат қолади», деган сўзи, яъни кимки мункарни қўли ва тили билан ўзгартиришга қодир бўлмай, уни қалби билан инкор қилса ва ёмон кўрса, унинг гуноҳида ўша амирларга шерик бўлишдан саломат қолади. Лекин кимки рози бўлса ва эргашса, яъни уларнинг ишига қалби билан рози бўлса ва амалда уларга эргашса, покланмайди ва саломат бўлмайди. Демак бу ҳадисда Росулуллоҳ с.а.в. ҳокимнинг мункар ишига қарши чиқиб, инкор қилишни буюрдилар ва қўлдан келадиган ҳар қандай восита билан инкор қилишни вожиб қилиб қўйдилар. Фақат бу восита жанг бўлмаслиги, яъни қилич бўлмаслиги ва мутлақ тил билан, яъни сўз билан бўлиши ёки қўл ва тил билан ўзгартиришдан ожизлик қилса, қалб билан бўлиши шарт. Фақат агар халифанинг очиқ куфрни қилаётгани кўринса, шунда қилич кўтариб қарши чиқилади. Пайғамбаримиз с.а.в қарши чиқиб, инкор қилмаган кимсани гуноҳда ҳокимга шерик деб ҳисобладилар. Чунки Пайғамбаримиз с.а.в кимки ҳокимлар қилган ишга рози бўлса ва эргашса гуноҳдан покланмаслигини